Hoe pak je het aan

Waar het bij HG/KM vooral gaat over de gezins- en relatiedynamiek, vanuit overlevingsstrategieën en kindstukken, gaat het bij de LHBTI-groep over de afkeuring van wie iemand in wezen is. De veroordeling van LHBTI, of wie iemand is, is de essentie van de problematiek. Natuurlijk zorgt dat ook voor dynamiek in een gezin of familie. Maar ouders of plegers hebben het idee dat hun mening en overtuiging gedeeld wordt door de meeste anderen in de maatschappij. In veel gevallen wordt dat daadwerkelijk bevestigd omdat er inderdaad groepen in de maatschappij zijn die LHBTI’s veroordelen.

Thuis bij je ouders of je opvoeders zou de meest veilige plek moeten zijn. Wanneer je juist door hen wordt afgekeurd voor wie je bent, heeft dat grote gevolgen voor je ontwikkeling. Hoe jonger iemand zich bewust wordt van zijn of haar ‘anders zijn’ in een omgeving waar dat niet geaccepteerd wordt, maar ook hoe groter de afkeuring van ouders en familie, hoe beschadigender dat is. Het idee dat je niet normaal bent, het uitgesloten worden en de daarbij horende eenzaamheid is heel ingrijpend. Maar ook het voortdurende leven met een geheim omdat je bang bent voor de gevolgen van een coming-out, veroorzaakt eenzaamheid en onzekerheid. Wanneer er binnen de familie of in de omgeving niemand is die veilig is of begrip heeft, betekent het dat iemand vaak heel lang met een geheim rondloopt en niet kan zijn wie hij of zij is. Dat zorgt ervoor dat de identiteitsontwikkeling belemmerd wordt en voor een deel stagneert. Daarbij zorgt het voor depressies en zelfmoordgevoelens of daadwerkelijke zelfmoorden of pogingen daartoe. De boodschap is voortdurend dat wie jij bent er niet mag zijn.

Veiligheid

Veiligheid gaat in deze dan ook niet alleen om het vinden van een fysiek veilige plek, maar ook om een emotioneel-psychisch veilige plek.

Kennis maken met andere LHBTI’s is van groot belang. De realisatie dat iemand niet de enige is, de herkenning en erkenning voor en van iemands identiteit door anderen, het ontmoeten van mensen die LHBTI’s accepteren en daar geen oordeel over hebben, is vaak een cruciale stap.

Helingsproces

Wanneer er voldoende veiligheid is, kan er aan het helingsproces begonnen worden. Het gaat hier om een proces van langere duur. Een aantal veroordelende overtuigingen zullen geïnternaliseerd zijn. In de gesprekken is het daarom van belang om met iemand uit te zoeken en te bespreken hoe iemand naar zichzelf kijkt, waarom hij zo over zichzelf denkt en waar die gedachtes en overtuigingen vandaan komen. Als hulpverlener kun je uitleggen waar die overtuigingen vandaan komen en dat zo’n overtuiging niet maakt wie iemand is. Je hébt je overtuigingen, je bént ze niet. Het helingsproces bestaat voor een LHBTIer vaak uit het ontmantelen van veroordelende overtuigingen en tegelijkertijd uit het opbouwen van contact met zichzelf. 

Wanneer iemand veilig is en er ruimte is om wel aan de acceptatie van eigen gender en identiteit toe te komen, zie je dat mensen in een soort tweede puberteit terecht komen. Zij hebben vaak zo lang in angst en onderdrukking geleefd, dat zij een periode geen ‘zin’ hebben om stil te staan bij verwerking van emoties en het volgen van een hulpverleningsplan. De lang gezochte vrijheid moet eerst geleefd, gevierd en ervaren worden en nieuwe grenzen moeten worden gevonden. Het duurt een tijdje voordat daar een nieuwe balans in gevonden is. In de praktijk maakt dat dat sommige cliënten afspraken vergeten, of het moeilijk vinden om ze na te komen. Ieder doet dat op eigen manier met eigen coping skills. Waar de een uitbundig en grenzeloos wordt, zal de ander een meer voorzichtige houding hebben.